Oleszyce, cmentarz wielkiej wojny

Cmentarz żołnierzy poległych w okresie wielkiej wojny w Oleszycach. Zlokalizowany jest w okolicy stacji kolejowej, już za torami, przy wąskiej uliczce w pobliżu tartaku. Gdyby nie malutki kopiec, z ustawionym na nim krzyżem oraz dwóch metalowych zniczy i małego kamiennego obelisku trudno byłoby się domyślić, że jest to cmentarz. Ot, po prostu ogrodzona siatką pusta działka do wykorzystania przemysłowego, bo ze względu na stację kolejową i obiekty przemysłowe w okolicy, do innych celów się nie nadaje. Teren wydaje się sporadycznie być oczyszczany i koszony i to chyba tylko tyle pozytywnego co można powiedzieć o tym miejscu. Teren jest równy, brak sladów mogił które zatarł czas i prace porządkowe. Brak jest szerszej informacji, krótki zapis na bramie, że jest to cmentarz żołnierzy austro-węgierskich i niemieckich niewiele mówi. Podobnie jak mała tabliczka na kamiennym obelisku, która przy odrobinę odrośniętej trawie staje się niewidoczna. Trudno powiedzieć czy pochowano tu również żołnierzy rosyjskich, najprawdopodobniej tak. Cmentarz powstał po walkach jakie miały tu miejsce w 1915 roku i przejściu frontu na wschód, co skutkowało wypchnięciem Rosjan przez armię Mackensena z Galicji. Chyba warto pochylić się nad tematem i spróbować odtworzyć i przybliżyć mieszkańcom choć odrobinę historię walk jakie rozegrały się w okolicy.

Na stronach rzeszowskiego oddziału IPN również niewiele udaje się na temat tego miejsca znaleźć. Właściwie to opis stanu obecnego w jakim się cmentarz znajduje

Cmentarz znajduje się przy ul. Nasiennej. Jest to niewielki teren o powierzchni 35 arów, otoczony metalową siatką na betonowej podmurówce. Pochowano tutaj nieznaną liczbę niezidentyfikowanych żołnierzy, zapewne różnej narodowości, którzy polegli podczas toczonych tutaj w połowie 1915 roku ciężkich walkach. Nie zachowały się żadne elementy pierwotnego wystroju cmentarza. Obecnie jest to równy, porośnięty trawą teren. W centrum na niewielkim ziemnym kopcu ustawiony jest krzyż z tablicą:

TU SPOCZYWAJĄ ŻOŁNIERZE NIEMIECCY I AUSTRO – WĘGIERSCY

POLEGLI W I WOJNIE ŚWIATOWEJ

BOŻE ZLITUJ SIĘ NAD NASZĄ OFIARĄ.

Stosowna tabliczka informująca o charakterze tego miejsca umieszczona jest także na ogrodzeniu cmentarza[1].

Trudno określić ilość osób pochowanych na tym cmentarzu, nie posiadając żadnego schematu. Pod określeniem terenu jako „niewielki”, może kryć się nawet kilkaset jeśli nie tysiące istnień.

Brak tu jest również jeszcze jednej informacji, która raczej powinna być dostępna dla lokalnych mieszkańców znających historię Oleszyc i okolic.

W pobliskim dworze Sapiechów, w 1915 roku znajdował się wojskowy lazaret. Dzisiaj po tym obiekcie pozostały jedynie bardzo ładnie wyeksponowane fundamenty z zachowanymi ostrogami ziemnymi świadczącymi o obronnym charakterze budynku. Do dworu przylegał park. Dzisiaj jest to również parkowy teren zielony, w którym rozmieszczono przyrządy do ćwiczeń. W okresie funkcjonowania lazaretu zmarłych chowano w pobliżu zachowanej do dzisiaj skarpy w dworskim parku. Ciała najprawdopodobniej zostały później ekshumowane i przeniesione, podejrzewam, że właśnie na ten cmentarz za torami. Udało się trafić na jedno ze zdjęć tymczasowego cmentarza pod dworem w artykule gazetowym z 1915 roku, opisującym działania kolumn sanitarnych walczących z chorobami zakaźnymi w okolicach Oleszyc.

Tekst artykułu – https://upadli.wordpress.com/2021/03/03/kolumny-sanitarne/